Anders Zorn’un yaşamı yoksul doğan bir oğlanın klasik bir masalı gibidir. Fakat çok çalıştı ve sonunda dünyada sayılı bir ressam oldu, ün ve onur kazandı.
Onur ve zenginlikle evine, yurduna, köyüne galip bir insan olarak döndü.
Başarılı bir sanatçı olarak geçmişinden fazla söz etmedi.
Kişisel arkaplanının örneğin babasını, bir baba motifi olarak gündemine almadı hiç.
Anders Zorn yüz elli yıl önce Şubat ayı bugünlerde doğdu. 60 yıl çalıştı, bugün ürünleriyle yaşamı sürüyor.
Değerli İzleyici,
Annesi mevsimlik işçi bir ressam üzerine bu seri yazılarımın nedenleri var.
Evlilik dışı bir aşk çocuğu olarak annesinin, anne annesinin yanında büyüdü.
Oğlu ile hiç bir zaman buluşmayan baba Leonard Zorn,(1872) Helsingfors'da öldüğünde 12 yaşındaydı.
Yüz elli yıl önce başlayan bu unutulmaz öyküde unutulmaz başka şeyler de var.
İsveç Uygarlık tarihi içinde Alman kolonisi gibi işleyen Stockholm'e yerleşen Almanlar var.
Her şeyden önce değilse bile, Alman zenaatçıların İsveç'te başarıları ve uygarlık olarak bu ülkeye katkıları var.
Şöyle ki bu Alman göçmen zenaatçıların arasında Zorn'un babası da var.
Durum ve önem bu kadar değil. Fazlasını sıralayabilmek olanaklı.
Zorn, çocukluk ve gençlik evresinde bu Alman işadamlarının destek ve gözetimi ile yaşamını şekillendirdi.
Almanlar arasındaki bu dayanışma, Zorn'un babası öldükten sonra olayların gelişimine göre beliriyor.
Bu ilgi, Anders Zorn adındaki bu dahi çocuğun bir dünya yıldızı olması için önünü açar.
O ilgi, resim sanatında yüz elli yıl sonra varlıksal değeriyle Zorn adını yaşatır ve öyküyü gündemde tutar.
Bugün dünyanın saygın galerilerinde onun tablolarını izliyoruz.
İsveç uygarlık ve ticaret alanında etkin olan bu tarihsel duruma kısaca bakalım.
Henrik von Düben (1856-57) adında bir imalathane sahibinin iş yerinde çalıştığı sırada, Johann Leonhard Zorn ustabaşı olmadan önce Grudd Anna Andersdotter ile tanıştı. Friedrick Peglow adında vatandaşı olan işverenin yanında , Stockholm’de hem de daha sonra 1860lı yıllarda Finlandiya’da hemşerisi Johan Kaspar Kröcker’in yanında Helsingfors’ta çalıştı Johann Leonhard Zorn.
Alman imalatçı işverenler bu dönem İsveç’te ilerlediler ve İsveç’in kalkınmasında payları oldu.
Bira üretiminde çok başarılı oldular. Bunu bir endüstri düzeyine çıkaracak teknikleri buldular ve uyguladılar.
Bu konuda bira imalatçı işveren firmalar J C Jacobsen ve Carl Jacobsen Danimarka’da, Christian Langaard Norveç’te büyük yatırımlar yaptılar.
Zornun babası ve meslektaşları Stockholm’de tarih oluşturdular ve bunlardan bazıları şirket sahibi oldu.
Fritz Dölling (1824 – 1903)Carl Gustaf Simonsson ile Nürnberg imalatahanesi sahibi idi ve sonunda tüm şirketi aldı. Dölling, çok büyük ticaretlere girişti ve İsveç’in sayılı milyonerleri arasında anıldı.
Johann Hartmann (1830-1874) bir imalathane ustası olarak Neumüller imalathanesinde (1854-1870) çalıştı Johann Kalb çok başarılı bir imalatçı ustası olarak tanındı. Kalb, ilkin Hartmann ile Neumüller imalathanesinde, daha sonra Dölling’in şirketinde çalıştı.
Franz Heis (1838–1898)Hamburger imalathanesini şirketine bağlandı. Dölling ve Carl Gustaf Simonsso, Georg Sellmann ile şirket yatırımı yaptı. Dölling de İsveç’in milyonerlerinden oldu.
Zorn’un annesi Grudd Anna bu iş kolları çevesinde çalışıyordu. Şirket sahipleriyle iyi ilişkileri vardı. Johann Kalb’ın karısı Maria, Grudd Anna'nın köyünden, Mora’dan geliyordu.
Krokberg ve Kalb ailesi Zorn’un Enköping’deki halk okuluna (1872) gitmesinde çok önemli bir rol oynadılar.
Maria Kalb’ın kızı daha sonra; ’Zorn’un annesi anneme geldi ve yardım istedi, annem de ona söz verdi,’ diye yazıyor.
Kısacası, Kalb, Dölling ve Hartmann aileleri Almanya'dan hemşehri, imalathane ustasının hiç bir zamankarşılaşmadığı bu köy çocuğu oğluna, ileride bir dünya yıldızı olacak ressam Zorn'a aktif olarak el uzattılar. Hartmann, Finlandiya'da yaşayan Zornu'n babasıyla haberleşiyordu.
Franz Heiss daha sonra akademi öğrencisi olduğu sıradaki sıkıntılarda destek verdi.
Heiss, Zorn’un kariyerinde başı dertte olduğu her zaman onu desteklemekten kaçınmadı ve onu hep cesaretlendirdi.
Usta ya da işçi olarak İsveç'e gelen ve burada şirket sahibi olan Almanlar, bu yüzyılda her anlamda öne çıkıyorlar.
Köksüz bir ağaç gibi büyüyen bir yetenek...
İsveç'te zengin olan Almanlar.. anayurt Almanya'dan baba hemşerileri...
..onların karılarının sayesinde, İsveç Burjuva sınıfına üye oldu ve kulaklarda çınlayan Anders Leonard Zorn adını aldı.
Ninesini hiç bir zaman unutmadı ve ünlendi ve o köye döndü ve Mora adı ile burayı dünyaya tanıttı. Dahası var mı? Var!...
(Sürecek)
Sevgi, içtenlik...
Tekin SonMez, 11 Şubat 2011, Stockholm
İlk resim;Mrs. Walter Rathbone Bacon, 1897, olja, The Metropolitan Museum of Art, New York
İkinci sıradaki resim; Cristina Morphy, 1884, akvarel, 68 x 45 Museo Nacional del Prado, Madrid
Üçüncü resim; Missommardans, 1897, olja, Nationalmuseum, Stockholm
Dördüncü resim; Valsen, 1891, olja, 195xx133, Asheville, USA
Beşinci resim; Margit, 1891, olja, 78 x63 Zornmuseet
Altıncı resim; Mora marknad, 1892, olja, 133 x 167 Mora komun
Yedinci resim; Till dans, 1880, akvarel, 79 x 99, Zornmuseum
+of+Aile+foto+kucuk+16+Ara+09+yaz%C4%B1s%C4%B1+i%C3%A7.jpg)
